Koken op een elektrische kookplaat, hoe werkt dat eigenlijk precies?

Koken op een elektrische kookplaat is niet nieuw. Al in de jaren vijftig van de vorige eeuw werden de eerste dikke gietijzeren platen ontwikkeld, die heel langzaam opwarmden en weer afkoelden. En in de jaren zeventig waren de eerste echte elektrische kookplaten verkrijgbaar, als alternatief voor het koken op gas. Uiteraard werken de keramische en halogeenkookplaten, zoals we die tegenwoordig kennen, een stuk beter dan die eerste kookplaten. Maar toch duurt het opwarmen en afkoelen nog steeds erg lang. Daarnaast kost elektrisch koken meer energie dan koken op gas, waardoor het ook duurder is. Maar inmiddels is er een energiezuinige variant op de markt: de inductiekookplaat.

Koken op een elektrische kookplaat heeft de toekomst

Elektrisch koken heeft hoe dan ook de toekomst. Gas is immers maar beperkt in de aarde aanwezig en zal binnen afzienbare tijd opraken. Elektriciteit is onbeperkt op te wekken, ook op duurzame manieren, bijvoorbeeld met behulp van zonnepanelen of windmolens. Maar het grootste probleem bij elektrische kookplaten is de warmteoverdracht van het verwarmingselement naar de pan. Wanneer je op gas kookt, wordt de pan direct verhit door de brander. Bij elektrisch koken zit er altijd nog een stap tussen. Het verwarmingselement moet eerst plaat van dik gietijzer of een keramische plaat verwarmen. Pas als die voldoende warm is, zal de bodem van de pan verhit worden.

De ringkookplaat

De bekendste soort elektrische kookplaat is de ringkookplaat. Deze herken je aan het ‘kuiltje’ in het midden. Bij een ringkookplaat liggen de verwarmingsspiralen, die samen het verwarmingselement vormen aan de onderkant van de plaat in groeven. De warmte die ze opwekken wordt door de plaat naar de pan geleid. Aan de onderzijde van de kookplaat is nog een extra plaat gemonteerd die ervoor zorgt dat het rendement hoger is. De spiralen lopen niet helemaal door tot het midden van deze plaat, waardoor de middenzone dus niet verwarmd wordt. De kookplaat kan daardoor iets dunner worden uitgevoerd, zodat hij sneller opwarmt en afkoelt.

Vermogen van ringkookplaten

Ringkookplaten zijn er in verschillende afmetingen. Hoe groter de diameter van de kookplaat, hoe groter ook de verwarmingselementen die erin geplaatst kunnen worden en hoe hoger dus ook het vermogen dat ze leveren. De kleinste soort, met een diameter van 14,5 centimeter levert een vermogen tussen de 1000 en 1500 watt. De kookplaat van 18 centimeter levert 1500 tot 2000 watt en de grootste, van 22 centimeter doorsnee, is goed voor 2000 watt. Een ringkookplaat heeft drie spiralen, die elk een verschillend vermogen leveren. Door ze op verschillende manieren in te schakelen, kun je in totaal 18 schakelstanden krijgen. In je keuken thuis heb je meestal echter aan zeven standen al genoeg.

De snelkookplaat

Een snelkookplaat kan, zoals de naam al zegt, je gerechten sneller aan de kook brengen dan een gewone elektrische kookplaat. Om dit mogelijk te maken is een speciale thermostaat ingebouwd. Wanneer je de snelkookplaat inschakelt, wordt direct het volle vermogen opgewekt, zodat de plaat zo snel mogelijk wordt verhit tot een temperatuur van 600 graden Celsius. Hierna schakelt de thermostaat terug naar het vermogen dat je hebt ingesteld. Een snelkookplaat bereikt in een minuut of zes een temperatuur van 600 graden Celsius, een gewone ringkookplaat doet daar ongeveer twee keer zo lang over. Je kunt een snelkookplaat eenvoudig herkennen aan het rode middengedeelte.

De automatische kookplaat

Moet je bij een ringkookplaat er zelf aan denken om op tijd naar een lagere stand terug te schakelen, bij een snelkookplaat gaat dat al een stuk eenvoudiger. Maar het kan nog eenvoudiger. Een automatische kookplaat is een snelkookplaat waarbij in het middengedeelte een verende voeler is aangebracht. Deze voeler is gevuld met een vloeistof en heeft constant contact met de pan.

Automatisch schakelen tussen aankoken en doorkoken

Wordt de pan heet, dan zal de vloeistof uitzetten en op die manier druk uit gaan oefenen op een regelgedeelte onder de kookplaat. Een of twee verwarmingselementen worden dan uitgeschakeld. Op die manier regelt de kookplaat automatisch wanneer hij moet schakelen naar aankoken of doorkoken. Je hoeft er dus niet de hele tijd bij te blijven staan en je hoeft ook niet bang te zijn dat je eten zal aanbranden.

De keramische kookplaat

Een keramische kookplaat bestaat uit een gladde glasplaat, met direct daaronder de verwarmingselementen. De glasplaat is bestand tegen zeer hoge temperaturen (tot wel 800 graden Celsius) en snelle temperatuurwisselingen. Het oppervlak van de kookplaat is glad en krasvast. De verwarmingselementen eronder zijn duidelijk zichtbaar. Ze werken in principe op dezelfde manier als de gloeispiralen bij een ringkookplaat. De verwarming vindt plaats door middel van infraroodstraling.

Verschillende zones

Ook bij keramische kookplaten heb je normale kookzones en snelkookzones. Maar daarnaast hebben keramische kookplaten ook nog andere zones, bijvoorbeeld duokookzones, braadzones en warmhoudzones. Nog een voordeel van een keramische kookplaat is dat hij sneller afkoelt dan de andere elektrische kookplaten. Als je bijvoorbeeld een pan met water aan de kook hebt gebracht, zal een keramische kookplaat sneller terugschakelen naar de temperatuur die je hebt ingesteld.

Beveiliging tegen oververhitting en restwarmte indicatie

Het is belangrijk dat de verwarmingselementen wel genoeg vermogen leveren om het voedsel te kunnen koken of braden, maar niet zoveel dat de glasplaat oververhit raakt. Daarom zijn de meeste keramische kookplaten uitgerust met een speciale beveiliging tussen het verwarmingselement en de glasplaat. Deze beveiliging zorgt ervoor dat het element uitgeschakeld wordt wanneer de temperatuur boven de 500 graden Celsius komt.
Wat ook erg handig is aan een keramische kookplaat is dat ze doorgaans zijn uitgerust met een restwarmte indicator. Deze geeft het aan wanneer het oppervlak van de plaat nog heter is dan 40 à 50 graden, zodat je niet meer zo snel je handen zult branden aan een nagloeiende plaat.

De halogeen kookplaat

Sommige keramische kookplaten worden ook nog voorzien van extra halogeenstralers. Dat betekent dat je in feite dus kookt op licht. Deze halogeen kookzone bestaat over het algemeen uit een combinatie van halogeenbuizen en een stralingselement. De buizen kunnen een extreem hoge temperatuur van 2100 graden Celsius bereiken. De halogeenstralers kunnen veel sneller opwarmen en afkoelen dan gewone verwarmingselementen. De kookzones reageren bovendien ook sneller. Verder zijn de mogelijkheden hetzelfde als bij gewone keramische kookplaten.